De hoorndragers van het witte kruis

Wim Van de Velde voert ons mee naar Burcht, Zwijndrecht, ten tijde van 1744. De parochianen leven er gebukt onder de kommer en kwel die Satan en vooral Kludde, Satan’s afgevaardigde in de vorm van een kwelgeest, veroorzaken. Overdag worden dorpelingen gewaarschuwd in angstaanjagende taal door onderpastoor Ignatius Van Colen, en elke zaterdagavond trekt een moedige parochiaan Kludde ten strijde.
Wim Van de Velde creëerde een spannend en vindingrijk nieuw verhaal uit oudere volksverhalen en bestaande historische plaatsen. Keer met ons terug naar 1744 en trotseer samen met dorpeling Judokus de duistere nacht op zoek naar de waarheid achter Kludde en zijn teisteringen in Burcht. Wil je graag meer weten over de figuren en plaatsen in het verhaal? Lees dan vooral verder!

Wie is Kludde?

Burcht was niet het enige dorp dat werd geteisterd door Kludde. Kludde is een mythisch wezen uit Vlaamse volksverhalen. Zijn uiterlijk verschilt van verhaal tot verhaal, in die mate dat hij soms omschreven werd als een demon die verschillende gedaantes in één verhaal kan aannemen. Soms verschijnt hij als een monsterlijke zwarte hond of een weerwolf, als een grote zwarte kat of als gigantische zwarte vogel. Sommigen zagen hem zelfs als zeemeerman verschijnen. Hij kan zich vergroten en verkleinen, en beweegt zich sneller en sneller door de nacht. 

Hij is een kwelgeest, verwant aan Satan, en verstopt zich vaak in holle bomen of onder bruggen. Enkel ’s nachts komt hij tevoorschijn en volgens de volksverhalen kan je hem herkennen aan het geluid van een rammelende ketting. Het geluid typeert Kludde omdat hij verplicht is een ketting aan zijn linkerenkel te dragen. Meestal valt hij aan door bij een nietsvermoedende wandelaar in de nek te springen. Wanneer het ochtendgloren aanbreekt verdwijnt Kludde weer. Geweten is dat hij ooit in de Dender woonde, waar de Aalstenaars hem Kledde noemden en hem wisten te verjagen naar Dendermonde. Verder is bekend dat hij verscheen in verschillende Oost-Vlaamse dorpen, en hij wordt vooral geassocieerd met de Scheldestreek. Kludde staat erom bekend onoverwinnelijk te zijn. Nog maar weinig mensen wisten hem uit hun dorp te verjagen.

In de populaire cultuur werd Kludde ooit de naam van een volksdansgroep in Wichelen, maakte Jef Elbers begin de jaren zeventig een liedje genaamd ‘Kleudde’ en verscheen hij in een aantal albums van Suske en Wiske en de Rode Ridder. Bovenal komt Kludde in veel Vlaamse volksverhalen voor. 

’t Dammeke en het Wolfsbergpark in Burcht

’t Dammeke: een wegeltje dat alombekend is voor mensen uit Burcht en omwonenden, bestaat al heel lang. Het staat zonder naam opgetekend op de Ferraris-kaart die door graaf De Ferraris tussen 1771 en 1778 werd gemaakt onder opdracht van Maria-Theresia, keizerin van Oostenrijk, die toen over onze gewesten heerste. In de eerste plaats was de Ferraris-kaart een militaire kaart maar ook de bebouwing, straten en wegen werden opgetekend. Het Dammeke lag tussen een dubbele bomenrij, bomen die de dorpsbewoners tegenwoordig nog steeds nauw aan het hart liggen. Toen de gemeente de bomen aan het Dammeke liet verwijderen in 2019, ontstonden er misnoegde reacties. Het is ook pas enkele jaren geleden dat het Dammeke een straatnaambord kreeg.

Afbeelding: het Dammeke; ingang Kloosterstraat. Foto afkomsting van Heemkundige kring Zwijndrecht Burcht
Afbeelding: het Dammeke na omkappen bomen. © Kristof Pieters

Wolfsbergpark verdiende pas recent zijn naam en werd gekozen uit inzendingen van de inwoners van Burcht en Zwijndrecht. De naam heeft een historische inslag en is te vinden op kaarten van het Land van Waas uit 1650. Het gebied “Wolfsberg” was een groene zone en omvatte voornamelijk de gronden op het hoogste punt van Burcht aan de kerk met de aangelanden waar we nu ook Villa Hortensia, de oude Broederschool en het Dammeke situeren. Rond 1659 bevond er zich een hoeve met de naam “De Wolfsberg” waar de oude broederschool zich situeerde. Ook de vroegere burgemeesterswoning, de huidige Villa Hortensia, droeg de naam “Wolfsberg”. De reden voor deze naamgeving is echter niet te achterhalen. Misschien komt dit verhaal al dicht in de buurt?

Afbeeldingen: Wolfsbergpark – Opening Wolfsbergpark Zwijndrecht

Een rozenkrans?

De “hoeders van den braven dorpeling” geven de “dragers van het witte kruis” een rozenkrans mee om zich te beschermen tegen Kludde. Een rozenkrans wordt ook wel “paternoster” genoemd, en is een gebedssnoer in gebruik binnen het geloof van de Rooms-Katholieke kerk. De naamgeving “rozenkrans” verwijst naar het “rozenkransgebed” en de krans is een hulpmiddel om dat gebeld uit te voeren. Het bestaat uit 6 grote en 53 kleine kralen. Het gebed bestaat uit het bidden van het Onzevader en het Weesgegroet. Door de rozenkrans drie maal te doorlopen, worden alle gebeden uitgevoerd. Tijdens het bidden van de rozenkrans wordt het leven, het lijden en de verrijzenis van Jezus overwogen.
De rozenkrans is dus te verklaren, maar wat doen de hoorns in de rozenkrans wanneer de dragers van het witte kruis bij het ochtendgloren worden teruggevonden?

Afbeelding: een rozenkrans of parernoster, bron: Wikipedia

Heb je aanvullingen over deze onderwerpen? Laat het ons weten!