De witte man op Singelberg
Tijdens verbouwingswerken aan de burcht van Singelberg, ca. 1312, raakt een van de bouwvakkers gewond. Zijn hand wordt geplet onder een steen. Met dit ongelukkige voorval begint de legende van de witte man op Singelberg, zoals opgetekend in Geschiedkundige schetsen uit Beveren-Waes van Richard Pypers (1911), maar het verhaal zou veel ouder zijn. Schrijfster Karin Dierickx verdiepte de oorspronkelijke legende met een stevige dosis psychologie. Ze verrijkte het verhaal met referenties naar andere elementen uit legendes rond Singelberg, maar ook uit de Wase polders en uit andere legendes. Keer terug naar de 14de eeuw met Willem en Wivineken, hoofdrolspelers in haar verhaal.
Wie of wat is Singelberg ?
Singelberg was een waterburcht die in de middeleeuwen het politieke en militaire hoofdkwartier van het Land van Beveren was. Het is naar alle waarschijnlijkheid Diederik I, Heer van Beveren, die er in de 12de eeuw de eerste versterking liet aanleggen. Nadien volgde een motteheuvel met een toren die in de loop der jaren verschillende verbouwingen en uitbreidingen onderging. Het is in dit kasteel dat rond 1360 Joos Vijd, opdrachtgever van de ‘Aanbidding van het Lam Gods’, werd geboren. Het is tevens de plaats waar op 17 augustus 1585 de overgave van Antwerpen tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd ondertekend. Op dat moment was Singelberg het hoofdkwartier van de Spanjaard Alexander Farnese, hertog van Parma. Het kasteel was intussen uitgegroeid tot een zeer groot bouwwerk met ruime vertrekken en verscheidene torens. Door de blijvende oorlogstoestand raakte het kasteel echter geleidelijk aan in verval tot het in 1652 werd afgebroken. Heel wat van het materiaal werd hergebruikt bij de bouw van nieuwe gebouwen in Beveren. Vandaag de dag kan je in de Kasteelstraat te Beveren de getuigenheuvel nog steeds zien liggen. In 1975 werd de site beschermd.
Nog meer ontdekken?
Ken je ‘Vijdawa’ al? Via verschillende culturele en toeristische activiteiten zet de gemeente Beveren dit jaar Joos Vijd, Beverenaar en schenker van het Lam Gods, in de kijker. Zo is er o.a. de online tentoonstelling ‘Joos. De (on)eindigheid van Vijd.’ Een absolute aanrader en bovendien volledig coronaproof! Neem een kijkje en kom meer te weten over een van de machtigste families van Beveren.
Over Singelberg kom je meer te weten in de publicatie ‘Singelberg. Het kasteel & het Land van Beveren.’
De Heilige Amelberga?
Amelberga van Temse is de beschermheilige van de landbouwers en de zeelui. Ze wordt aanroepen tegen arm- en schouderpijn, koorts, schipbreuk en hagel. Volgens de overlevering stak ze ter hoogte van Temse de Schelde over op de rug van een steur om te ontsnappen aan Karel Martel (in andere versies van haar vita is dit Karel De Grote), die met haar wilde trouwen. Aan haar werden nog verschillende andere mirakels toegeschreven: in Vilvoorde zou ze mensen hebben gered van reusachtige vissen die opstegen uit de Zenne en in Mater verhinderde ze dat een zwerm wilde ganzen het akkerland zou leegroven. In 772 stierf Amelberga in Temse en werd ze er begraven. Nadien werd haar stoffelijk overschot overgebracht naar de Sint-Pietersabdij van Gent. Volgens de overlevering voer haar kist hierbij over het water zonder roeiers, onder begeleiding van enorme vissen.
Nog meer ontdekken?
Drie keer per jaar kan je deelnemen aan de ‘Weg-om’ een voetbedevaart van 23 km lang ter ere van de Heilige Amelberga. De bedevaart wordt georganiseerd door de Sint-Amelbergagilde Temse en passeert langs 8 Amelbergakapellen en 1 kapelletje ter ere van Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën. Op Pinkstermaandag worden de relikwieën van de Heilige Amelberga meegedragen. In 2020 zou ‘1250 Jaar H. Amelberga’ worden gevierd. Door COVID-19 werden deze activiteiten voorlopig uitgesteld.
In oktober ’20 verscheen er een stripverhaal over het leven van de H. Amelberga. Hier lees je er alles over.
Een spinnewiel?
Wivineken slijt haar dagen aan het spinnewiel. Een spinnewiel is een handwerktuig waarmee men wol (of vlas) tot een draad kan spinnen.
Om wol hanteerbaar te maken, werd het gesponnen tot draad. Er bestonden verschillende technieken om te spinnen. De oudste, meest primitieve vorm, was met de spintol. Dat is in principe een (zwaar) gewicht waaraan de wol wordt bevestigd en die snel gedraaid wordt. De gesponnen draad wordt op de tol gewonden. In principe is het spinnewiel hetzelfde. De oudste spinnewielen dateren uit de twaalfde eeuw, de exemplaren met voetaandrijving ontstonden tijdens de vijftiende eeuw. Het spinnewiel bestaat uit een spinklos die aan het draaien wordt gebracht. Hier wordt een begindraad aan bevestigd die ronddraait en de aangevoerde wol tot een draad spint. De wol wordt op een zogenaamde spinrok (stok) gestoken. De wol wordt aangevoerd door een spingat, door de draaibeweging tot een draad gesponnen en op de klos gewonden. De snelheid van de klos kan ingesteld worden. Er bestaan talloze modellen spinnewielen in diverse groottes en uitvoeringen. Afhankelijk van de ontwikkelingsgraad van het toestel en de dikte van de geweven draad, kon een spinner of spinster per dag twee tot vier keer meer draad fabriceren dan met een spintol. De techniek van het spinnen werd in de achttiende eeuw gemechaniseerd. (Bron: CAG, Centrum voor Agrarische Geschiedenis).
Nog meer ontdekken?
Het spinnewiel vanop de foto kan je bewonderen in het Heemkundig Museum van Nieuwkerken 200/700. Ook in het Stadsmuseum van Lokeren vind je voorwerpen zoals een spinnewiel of spinrok. Op een bevolking van ongeveer 15 000 inwoners waren in 1820 in Lokeren ongeveer 1000 vrouwen ingeschreven als spinster. Collecties met oude gebruiksvoorwerpen vind je op verschillende plekken in het Waasland. Bekijk hier welke musea met verrassend erfgoed er zoal in het Waasland te vinden zijn.
Heb je aanvullingen over deze onderwerpen? Laat het ons weten!